Sağlık, sağlık derken…

Sağlık, sağlık derken…

Gökten iki taş düşmüş, biri Erzincanlı Özdemir ailesinin bahçesine, öteki başka bir ailenin bahçesine. Bahçesine düşen taşların ayrı özellikleri varmış, biri pir yolunu aydınlatmış, ötekini sağlık, şifa yolunu. Şifa bir aileye gökten el verilmiş, o taşı taşıyan aile fertleri bir birinin arkasına şifacı olmuş, çevrelerine sağlık dağıtmışlar.

Gün olmuş, devran dönmüş ama şifacılık elden ele, gönülden gönüle devam etmiş, hayır dualar alınmış. Modern zamanlar geldiğinde eğitimin önemi ortaya çıkmış, her bir kardeş birbirini izlemiş, öğretmen olan babanın çocukları kulaklarına sanki bir şey fısıldanmış gibi şifacı olmak için tıp eğitimi yapmışlar. Her bir kardeş doktor olmuş, demişler bunda bir hikmet var, kader çizgisini bu aileye taş olduğu sürece şifacı olacaksın demiş ve onlar da rollerini en iyi şekilde oynamaya devam etmişler.

Öğretmen babanın evladı olmak kolay iş değil, bir disiplin içinde, bilimin bakış açısı içinde dünyaya bakmasını öğrenmiş. Köy Enstitülerin öğrencisi olmak demek, fakir bir aileden, kervan geçmeyen yerden gelmiş olmak demek. Fırsat eşitliği yaratmak için, kaliteli eğitmenler yetiştirmek için dönemin Milli Eğitim Bakanı Hasan Ali Yücel çocukların elinden tutmuş, her köye bir aydın yerleştirmek için okullar açmış, açılan okullardan çağın tüm bilgileri öğrencilere disiplinli bir şekilde verilmiş. O döneme kadar ülkemiz sınırları içine girmeyen klasik romanlar, şiirler, öyküler tercüme edilmiş, kitaplar için raflar yapılmış ve en alttakilerin çocukların hizmetine sunulmuş. O okullardan mezun olanlar her köye bir zengin yerine aydın vatandaş, bilinçli köylü olmanın gereklerini yaşayarak göstermişler. Her biri gittikleri yerde örnek çağdaş vatandaş olmuşlar. Elbette bu çağdaşlık ışığından rahatsız olanlar, ülke dışındaki gelişen havanın etkisi ile bu eğitim kurumlarını kapattırmışlar ve ilerleyen yıllarda iktidara gelenler, her köyden bir zengin yetiştirmek için liberal ekonominin çarklarını Marshall yardımı ile vatan saffına yaymışlar. Bilginin yerini paranın aldığı dönem yeni olan ama eskinin devamı olan bir ülkede çarklar eskisi gibi dönmeye devam etmiş. Yeni zenginler oluşurken, fakir olanların daha fakir olduğu ama göreceli olarak kalkındığı bir dönem yaşanmış. Alım gücü arttıkça, parası olanlar sermayelerine sermaye katmış, elde edebilecekleri her şeyi para ile almaya başlamışlar. Sonradan görme zenginler ülkenin çarkında söz sahibi olmaları paranın gücünün göstergesi olarak kendisini gösterirken, bilgi paranın gölgesinde, parası olanın hizmetine sunulmuş.

Bilginin değerini öğrenen baba, belki de gökten düşen taşın kadim gücü ile çocukları ataların izinden gitmiş ve şifacı olmak için tıp fakültelerin kapısını çalmışlar. Ailenin en büyük çocuğu olan Necati Özdemir, liseyi Kahramanmaraş’ta bitirmiş, Cerrahpaşa Tıp Fakültesi’nden mezun olduktan sonra Almanya’ya gitti. Burada Genel Cerrahi İhtisasını ve Damar Cerrahisi üst İhtisasını tamamladı ve ülkesine geri döndü.

Necati Özdemir artık doktordur ve alanında önemli başarılara imza atmak için birikimlerine yeni birikimler yapmak için muayenehanesinde araştırmalarına bir disiplin içinde devam etmektedir. Onu medyatik yapan Ferdi Tayfur’un ayağında yaptığı başarılı operasyondur. Elbette medya önünde olmak için yapmadı, sonuçta Ferdi Tayfur diğer hastalarından biridir, fakat onun bu başarısını gölgelemek isteyenler de olması doğaldır. Kesilmesi gereken kangren olmuş ayakları kurtarması, damar daralması ya da tıkanması sonucu bir uzvunu kaybetme tehlikesinde olanları bu tehlikeden uzaklaştırması onun hiç bitmeyen çalışma hırsının üründür. O fotoğraf sanatçısı ve gazeteci Özcan Yaman’ın ayaklarında hissiyatını kaybetmesi ile başlayan süreçte tam zamanında müdahale ederek kesilmesinden kurtarması her ne kadar medyatik olmasa a birçok çevre içinde duyulmasına sebep oldu.

Özcan Yaman ile birlikte yanına gidip çalışmalarını ilk ağızdan dinleme imkanım oldu. Reklam yapmayı sevmeyen alçak gönüllü sanki karşımda bir halk ozanı vardı. Kendisini röportajlarında “kentli ozan” olarak tanımlıyor. Biz kentli ozan ile müzik üzerine konuşmaktan daha çok yaptığı tıbbi çalışmalar üzerine yoğunlaştık, çünkü bizim de kendi açımızdan yardıma muhtaç yakınlarımız vardı ve onarlın acısını sonlandırmak için çalmadığımız kalmamıştı ve son olarak bu kapıyı Özcan Yaman aracılığı ile çalmıştık.

O güne kadar damar ve kalp cerahisi doktoru duymuştum ama aslında iki ayrı dal olduğunu sohbet sırasında öğrenmiştim.

“Türkiye’deki uzmanlık yönetmeliğinde cerrahlık, “kalp damar cerrahisi” diye genel bir çerçeve içerisine oturtulmuş. Bu çerçeve hem kalp hastalıklarını ve kalp cerrahisini, hem damar hastalıklarını ve damar cerrahisini bir araya getiriyor. Günümüzde mesleklerin ayrıntılarının ortaya çıktığı bir dönemde, böyle iki büyük karpuzu bir koltukta taşımak ne kadar mümkündür? Kalp damar cerrahisinde hem kalbi, hem de damar cerrahisini dünya standartlarında bileceğim diye bir iddia ile gelirseniz size gülerler. Ama Türkiye’deki mevzuat maalesef bunu böyle görüyor.
Bağımsız bir dal…
Damar cerrahisinin artık bağımsız bir dal haline gelmesi lazım. Bu bir üst ihtisas olarak algılanabilir. Yeni bir uzmanlık dalı olarak sıfırdan başlayarak ortaya konabilir. Bu bir teknik olaydır. Ama biz diyoruz ki, genel cerrah olsun, kalp damar cerrahı olsun, başka ortopediden gelmiş olsun, çünkü onların da bir cerrahi nosyonları vardır; bunlar içerisinde, “Ben damar cerrahı olmak istiyorum” diyenler de uzmanlık dalı olarak yüksek ihtisas alabilsinler. İhtisas sonrası “ben damar cerrahıyım” diye diploma alabilsinler.
Kendimden bir örnek… Ben buna ilginç bir örneğim. Almanya’da ihtisasımı yapıp Türkiye’ye gelince müracaat ettim. Dedim ki; “Bir yerlerde çalışıp hizmet etmek istiyorum. Ben damar cerrahıyım.” Böyle bir uzmanlık olmadığı için, genel cerrah diplomam gereği, beni ancak genel cerrah olarak tayin edebileceklerini söylediler. O zaman ben, genel cerrah olarak tayin olacak, gideceğim ya safra kesesiyle ya bağırsakla ya mideyle uğraşacaktım. Çünkü hepsi genel cerrahlığın içerisinde. Peki, benim damar konusundaki uzmanlığım ne olacak?”

Sorular soruları kovalıyor, cevaplar ise mevzuata takılıyor. Mevzuat dediğimizde öyle abartılacak şey değildir, ama öyle bir devlet yapımız var ki, deveyi hendekten atlatır Üsküdar’ı geçeriz ama ufak bir değişikliği yaptıramayız. Mevzuat denilen şey aslında alışkanlıkların ve böyle gelmiş böyle gider anlayışının üzerine örtülmüş bir maskedir. O maskeyi aşağı indirmek her babayiğidin harcı değildir. Ama küçük küçük adımlar ile her maske nasıl ki aşağı düşer yerine yenisi alır. Çünkü mevzuat denilen şey maskelerdir. Devletin hizmet için kendisine belirlediği kurallar zinciridir ve hükmettiği vatandaşına uyguladığı yöntemdir. Elbette o yöntemler ihtiyaçlara göre zaman içinde değişir ama ihtiyaç olabilmesi için artık bütün dünya “yeter artık” demesi gereklidir! Yeter artık denilebilmesi içinde o işten ekmek yiyen büyük firmaların alternatif para kaynağı bulması gerekli diye düşünüyorum, yoksa biz devletin sıradan vatandaşlarının yeter demesinin pek önemi yoktur.

“Kalp ve damar her ne kadar birbirine akraba gibi görünse de teknik olarak çok farklıdır. Siz kalbi açıp bir yerine beş tane by pass yapabilirsiniz. Ama benim bacağa yapacağım by pass hakkım tektir. Kalp cerrahisi tamamen mikroplardan arındırılmış bir uzmanlık dalıdır. Damar cerrahisi aksine kangren gibi birçok mikrobik rahatsızlıkları da içinde bulunduran bir daldır. Bu iki hastayı nasıl aynı çatı altına sokuyorsunuz? Sonra kalp cerrahisi, tek bir
cerrahın yapabileceği bir iş değildir. Yanında asistanı olacak. İyi bir narkozcusu olacak. İyi bir yoğun bakımı olacak. Kalp akciğer makinesini çalıştırabilecek ekipmanı olacak. Çok pahalı bir teknoloji ve finansman isteyen bir iş.” diye konuşmasına devam ediyor ama biz iç konuşmalarımız içinde konuşulanı takip etmeye çalışıyoruz.  Anlatılandan çıkardığım biri çok pahalı ve ekipman işi, diğeri ise kalp cerrahı kadar ekipmana ve elemana ihtiyaç duymuyor.

“Yaşadığımız zaman diliminde varisi olan bir hastayı Hakkari’den İstanbul’a getirip, burada varis ameliyatı yapıp gönderiyorsunuz. Oysa bir damar cerrahı tek başına Hakkari’de apandisit ve safra kesesinin ameliyat yapıldığı hastanelerde hemen hemen aynı şartlarda bu tür rahatsızlıkların % 60’ını çözer. Hem cerrah memnun olur, hem hasta yorulmaz. Hem de büyük merkezlere hasta yığılması en aza iner.” Hastanın ayağına gidip kısa sürede sonuca gidecek tıbbı müdahale yapılmasını öneriyordu ama bu devlet hastanelerinin özelleştirilmesi konuşulduğu bir süreçte, özel hastanelere teşviklerin verildiği süre içinde bu önerinin ne kadar karşılık bulacağını bilemiyorum ama parasını veren hastane sahibi şirketler bu öneriye sıcak bakacağını düşünüyorum. Devlet sağlık işlerini o kadar karmaşık hale getirdi ki, hangi doktorun hangi hastaya bakacağı bile mevzuat içinde karışmış durumda. Büyük bir değişim yaşayan sağlık hizmeti, sektör haline dönüşmektedir.  Bu sektörde belirleyici olan işverenin çıkarı olacağını söylemek şimdiden pek abartı olmasa gerek. Özel hastane işletenlerin birinci amacı para kazanmak ve kar getiren şirketler oluşturmaktır. Bunun ilk işaretleri bizzat sağlık bakanlığının açıklamalarında gizlidir. Gereksiz ameliyatlar, gereksiz muayene öncesi tahliller, röntgenler, MR… vb. gibi oluşturulan bütçeler. Özel hastanelere kim giderse gitsin belirli tahlilleri yaptırmak zorundadır, çünkü doktor hastasının suratına bakacağına gelecek olan verilerin sonucuna bakarak teşhis koymaktadır. Verilerin ne kadarı bizim ülkemizin standardına uyuyor o konuda da benim kafam açıkçası karışık. Çünkü o tahlilleri aldığımız teknoloji ürünü aletler üretildiği ülkenin standardına göre yapılmakta ve onay almaktadır. Örneğin bir Amerikalı, bir Alman vatandaşının yaşam koşulları ve vücut özelliklerine sahip değiliz. Onlar bizden daha uzun ve yapılılar. Şimdi ortada açık bir orantısızlık var, hadi beslenme alışkanlıkları ve coğrafyayı geçelim ama en azından onların vatandaşı ile yan yana geldiğimde bariz bir fark olduğunu görüyorum. Şimdi bizim ülkenin insanının özelliklerine göre bir standart var mı? Dr. Özdemir soruları sordukça bende içten içe sorularım ile baş başa kalıyordum. Bir birinden bağımsız gibi duran ama bir şekilde bir birini tetikleyen sorular ister istemez oluşuyordu.

“Sağlık konusunda devletin kat edeceği çok mesafe var. Bunlardan biri de aile hekimliği. Biz aile hekimliğinin neresindeyiz diye sorarsanız, henüz hiçbir yerindeyiz derim. Size Almanya’yı örnek vereyim. İçinde yaşadığım için biliyorum. Almanya’daki bir vatandaş, kapıdan çıktığı andan itibaren hangi doktora gideceğini bilir. Bu doktor da zaten kendisinin aile hekimidir. Gider ona, “merhaba” der; şikayetlerini bildirir. İnsanların şikayetleriyle hasta olmaları arasında fark vardır. Polikliniğe gelen hastaların yarısından fazlası şikayetle gelir. Henüz hastalık yoktur. Aile hekimi onunla ilgilenir. Zaten hastasını yakından tanıyordur. İlaçlarını verir, tavsiyelerini söyler. Baktı ki kendi bilgisini aşıp, konu uzmanlık isteyen bir durumu gerektiriyor, hemen uzman doktora yönlendirir. Onun yeri de bellidir. Aynı mahallede değildir ama aynı semttedir. Aile hekimi ile uzman doktorlar el ele çalışırlar. Onlar da sorunu gideremezse bu hastanelik bir iştir. Böyle böyle o hastanın en son ulaşacağı yer üniversite hastaneleridir.”

Almanya örneğini verirken, bende yıllardır orada yaşamış ve oranın bir vatandaşı olarak hak vermeden duramadım. Aynen anlattığı gibiydi, bu olması gereken bir yol diye düşünüyorum, çünkü almanlar sağlık konusunda adımları çok önceden ve deneyler sonucunda atmıştır. Onların çalışma disiplini ve toplumu biçimlendirme konusunda bizden ileri olduklarını söylemek için vatandaş olmaya gerek yoktur. Hem sağlık alanında çok iyiler hem de sağlık teknolojisi konusunda. Bugün herhangi bir hastaneye gidin çoğu aracın patenti veya üretim yerinin alman firmalarına ait olduğunu görebilirsiniz. Biz iç konuşmamız içinde hem kendi soruyor, hem de kendisi cevaplayan bir sohbetin olduğunun farkına vardım.

“Çözüm nedir? Ben burada kişileri sorumlu bulmuyorum. Bu tamamen sistemin hantallığından kaynaklanan bir şey. Bizdeki sağlık konusundaki çalışmaları düzenleyen yasa 1935’lerde hazırlanmış. Artık çağın yeniliğine ayak uyduramıyor. Üniversitelerimizde ise bu düşüncenin oluşumuna yönelik güzel gelişmeler var. Artık damar cerrahisinin de uzmanlık olması konusunda çalışmalar oluyor. Çapa’da var. Cerrahpaşa’da var. Artık hocalar da bu işin farkında. Devlet bunların önüne engel çıkartmasın, üniversiteler bunu zaman içersinde uzmanlık haline getirirler. Bugün dünyada, bırakın kalp ile damar cerrahlığındaki uzmanlığı, kalp cerrahlığında bile farklı uzmanlaşmalar var. Öyleyse bu hantal uygulamadan bir an önce vazgeçilmeli ve yasalar buna göre yeniden düzenlenmelidir.”

Sözün özünü ve çözüm yolunu anlatmıştı. Biz sohbetin bizde bıraktığı ağır dokusu altında muayenehaneyi bir görelim dedik. Hasta ve hasta yakınları ile kısa sohbetler etme fırsatım oldu. Malatya Arguvan’dan gelen yaşlı bir kadının yakınları ile kısa bir merhabadan sonra hayırdır, nasıl oldu da Arguvan’dan kalkıp buralara geldiniz diye soruyla başladım sohbete. Anasının köyde tek yaşadığını ve hayvanları ve bahçesi olduğunu söyledi. Yaşlanmış, beli bükülmüş, ağrılardan duracak gibi değilmiş. Bir hafta öncesi randevu almışlar ve gelmişler buraya. Doktor muayene etmiş, ona düzenli verilecek bir ilaç karışımı önermiş ve uygulaması için izin istemiş. İzin verildikten sonra doktor hastasına günde yarım saat kadar sabahları muayenehaneye gelmesi ve bu karışımı hemşirelerin ve doktorun gözetiminde kullanmasını salık vermiş. Birkaç gün sonra köyden gelen yaşlı kadının ağrıları azalmış, iki büklüm halden dik hale doğru gelmiş. Ben hastayı gördüm, neşe içinde ve dimdik ayakta. Ben köye gideceğim diye doktora ricada bulunuyordu. Köyde beni inekler bekler, bahçe bekler diyerek durumunu anlatıyordu. Acıdan kurtulmuş ve artık köye giderim diye düşünüyordu. Doktor tedavinin henüz sona ermediği, bir hafta daha tedavinin aynı şekilde ve sürede olması gerektiğini belirtirken yaşlı kadının yüzüne baktım, gülüyordu ve acı hissetmiyordu. Önce mal, sonra canan sözünü doğrularcasına önce malım diyordu. Ağrı geçmişti. Çocukları analarını ikna etmeye çalışırken oradan uzaklaştım başka bir hastaya doğru yanaştım. Uzun süredir tedavi gören bir hasta, içerideki odada yatıyordu. İlaçlarını alıyor, hemşireler özen ile bakıyordu. Doktorumuz bu hastanın değişik hastanelerde çare arandığını ama çare bulunamadığı için son çare olarak kendilerine geldiğini ve rahatsızlık bu sırada tüm vücudunu sardığını ama ilk yapılan müdahale ile tedaviye olumlu yanıt alındığı için tedavinin bura yapılmasına uzun zamandır devam ettiğini vurguladı.  Zamanında müdahile edilirse hastalıktan kurtulma olasılığı yüksek olduğu vurgusunu yaptı. Aslında yanlış tedavi yoktur, teşhis zamanında ve doğru olarak tespit edilmezse sonucun pek olumlu olmadığı vurgusunu yaptı. Bu sayede diğer doktor arkadaşlarını ve hastaneleri zan altına bırakmadan cümlesini doğru seçmişti, çünkü sağlık konusunda bir çok şey geri dönüşümü olmayan bir durumu içinde barındırıyor. Yanlış anlaşılmalar ve tartışmalar hastaların doktorlara olan güvenini ortadan kaldırır.

Hangi hasta ve hasta yakını ile konuşsam doktorlarına karşı güvenlerinin sonsuz olduğunu gördüm.

Ben ikinci buluşmaya babamı da alıp gittim ve onun tedavisini yaptırdım. Uzun süredir hastane hastane, doktor doktor dolaşmıştık ama sorunu çözecek bir çare bulamamıştık. Değişik teşhisler, değişik tedaviler, MR makineleri, özel, devlet hastaneleri, anjiyo, verilen ilaçlar… uzun bir süreç. MR için verilen ilaçlar ve alerjiler, alerjisi olduğu biline biline verilen ilaçlar ve acil kapılarında beklemeler. Bir çoğunu babam ile birlikte yaşamıştım. Sonuçta doktordan randevu alarak babamı İzmir’den gelmesini sağlamış ve gitmiştik. Babamın damarlarını kontrol etti, sorunun temeli damardan değil belden dedi. Bel deyip geçmeyin insanın bir çok fonksiyonunu orası felç şeklinde engelleyebilir dedi. Ayak damarlarından sonun beklerken belde oluşan sorunlardan olduğunu öğrenmiştik. Hemen kendi yaptığı bir karışımı beline iğne ile vurarak tedaviye başladı ve birkaç saat içinde ilk olumlu sonucu almıştık. Yürümek zorluğu çeken babam yürümüş, ayak kaslarında çekmede azalma olmuştu. Yüzü gülmüştü. Onun yüzünün gülmesi benim dünyamın güneş ışıkları ile dolması anlamına gelmekteydi. Tedavisi ile babam ayağa kalmış artık yürüyebiliyor, hatta yukarı ve aşağıya doğru yolda adımlarını rahat atabiliyor.

Babamın tedavisinin sonun gününde o medyaya konu olan Ferdi Tayfur gelmiş, onun ile karşılaşmıştım. Hemen onun ile kısa bir sohbet etme fırsatım oldu. Ferdi Tayfur’u bir süre önce TV ekranlarında bir film senaryosu için yapılan tartışmada görmüştüm. Yüzü doğal değildi, felç geçirmiş, gözleri donuk, konuşması zorluyordu. Yüzünün sol tarafında yer alan ağzı ve gözü aşağıya doğru düşmüştü. Doktorun yanında gördüğümde ise sanki felç geçirmemiş gibi sağlıklı duruyor, gözleri ışıl ışıldı. Doktorumuz felç konusunda dünyada belki ile defa uygulanan bir yöntemi gerçekleştirmiş ve sağlığına kavuşturmuştu. Bu mucizeyi sormadan edemedim elbette, nasıl olmuştu?

Ferdi Tayfur şimdi sağlıklı, elbette yaşadığı büyük acının izleri tamamı ile yok olmadı ama büyük bir başarı ile bir çok yönden sağlığına kavuşmuştu. O kalan izleri de zaman içinde tamamı ile yok olacak ve hatta sahnelerde yeniden Ferdi Tayfur rüzgarı esecek gibi.

(Son olarak öğrendiğim bir ayrıntıyı buraya not etmekten geçemeyeceğim, ağı tam düzeldi derken gitmiş Ferdi Tayfur botoks yaptırmış. Botoks hücreleri öldürdüğü için tedavinin o kısmını kendi iradesi ile iptal etmiş oldu.)

Bir doktorun başarı öyküsünü kısaltarak ve gördüklerimi yansıtarak anlattım. Hiçbir para bu yeniden kazanılan sağlığın karşılığını ödeyemez. Hiçbir doktor kendisini riske atarak para için mesleğini yapmaz. Bu bir aşk, tutku işidir. Hatta belki uzaydan gelen bir taşın kuşaklar boyu devam eden gizli bir iksiridir. Belki de doktorların kaderini yazan, yazdıran kadim sırlar olabilir. Ne olursa olsun, doktorların emeği para ile ölçen bir sistem her zaman çökmeye mahkumdur, para karşılığında sağlık, tedavi fırsat eşitliğini ortadan kaldıran ve devletin varlık sebebi olan sağlık, eğitim, güvenlik gibi unsurların ortadan kalması anlamına gelir. Bunları ortadan kaldırırsanız ortada devlet kalmaz. Devlet yaşadığımız zaman diliminde kapitalimizin ve sermayenin güvencesidir, eğer ortadan kaldırırsanız kaos ve kargaşa başka şimdilerde var olmayan toplumsal sözleşmelerin / sistemlerin oluşmasına sebep olur.

Sağlık, eğitim, su, ulaşım, iletişim ticaretleştirilmesi demek fırsat eşitliğinin ortadan kalması ve hizmeti sadece parası olanların alması anlamına gelir, o hizmetin de ne kadar sağlıklı olacağını kimse garanti edemez, çünkü daha fazla para kazanmak için parası olan daha çok bağımlı yapmanın yolarlını para kazanalar bulur. Hastalar hiç iyileşmeden sürekli hasta bıraktırılarak ve yeni hastalıklar yaratılarak hastanelere ve sağlık sektörünün her alanına bağlı yaşamaya mahkum edilebilinir. Bugün bu sistemi yaratanlar, ileride kendileri de hasta olacaklar ve yarattıkları sistem içinde iyileşmeden kazandıkları tüm paraları sağlıkları için harcayacaklardır. Sağlık alanı sanayileştiği ve ticaretleştiği an artık hiçbir insanın sağlığı ve yaşam kalitesi güvence altında olamaz, hiçbir sigorta firması bu güvenceyi veremez, çünkü daha çok para kazanmak için (bugün dahi yapılan) gereksiz ameliyatlar, tetikler, röntgenler… vb işer, güçlü olan ila firmaların ilaçlarını tüketmeye devam edilir. Her ilaç firması yarattığı yan etkiye uygun o yan etkiyi ortadan kaldıran ama başka yan etkiler oluşturacak kimyasal maddeleri insan vücuduna vererek insanın yaşam kalitesini kirleten sistem ve kısır döngü yaratılabilinir. Kimse bu kısır döngüyü kolay kolay yok edemez, çünkü ilaç firmaların hakim olduğu yerde sağlık alanında yeni ürünlerin pazarda yer bulma şansı yok olacaktır. Yeni buluşları ve gelişmeleri engelleyecek olan ilaç firmaları yaşamı yok edecek birer amipe dönüşebilir.

Sağlık alanımızda Behçet hastalığını bulan doktorumuz dışında başka doktorların oluşması için olanaklar yaratılması önemlidir, mevzuatlarımız esnek olabilmeli, kontrol mekanizması insan sağlığını temel almalı ve sermayenin kar hırsını törpülemelidir. Sağlık alanında yatırım yapanların yine sağlık sektöründen olanların olması hayati önemdedir. İlaç firmaların tröst olması ve her alanı kontrol etmesi engellenmeli ve dünyada gelişen tüm son teknolojilerin ve ilaçların ülkemiz sınırlarından ülke insanın sağlığı öne alınarak geçmesine kontrollü bir şekilde izin verilmelidir. Ülkemiz, ilaçların ve sağlık için üretilen aletlerin çöplüğü olmamalıdır. Son gelişen ve gelişmiş ülkeler ne kullanıyorsa, onların insanlarına uygundur diye onay veren bağımsız denetim firmaların denetimin geçmiş ürünlerin bu ülke insanı da yararlanmalıdır.

İsmail Cem Özkan

***

Op. Dr. Necati Özdemir

0212 /532 94 77

0212 / 534 64 92

Oğzuhan Cd. Çağnak Sok. Yeni Yayla Apt. No:1 daire 2

34170 Fındıkzade / İstanbul